Co obejmują alimenty:
Wracając do podstawowej definicji alimentów możemy wywieść, że alimenty obejmują koszty:
Zapewnienia środków do życia dziecka (inaczej nazywane kosztami utrzymania)
Jest to pokrycie podstawowych potrzeb fizycznych. Tutaj zaliczyć możemy koszty: wyżywienia, zakupu odzieży, koszty leczenia, koszty związane z mieszkaniem (np. czynsz, opłaty za media)
Koszty wychowania, mające na celu rozwój fizyczny i umysłowy dziecka oraz stworzenie możliwości zdobycia wykształcenia dziecka.
Dziecku bowiem nie wystarczy zapewnić jedynie podstawowego materialnego bytu w postaci mieszkania i pożywienia, dziecko ma także prawo do: edukacji (przedszkole, szkoła, studia, korepetycje, zajęcia dodatkowe), rozrywki (wyjście do kina czy teatry, kawiarni), wypoczynku itp.
W miejscu tym warto wspomnieć o równej stopie życiowej dziecka i rodzica. Dla przykładu: jeżeli rodzic żyje w wysokim standardzie np. mieszka w dużym, nowoczesnym domu, posiada drogi samochód i kilka razy w roku wyjeżdża na egzotyczne wakacje to również dziecko ma prawo do takiego standardu życia.
Jak można świadczyć swój obowiązek alimentacyjny wobec dziecka? Czy tylko pieniądze?
Co istotne- alimenty to nie tylko kwestia pieniędzy, lecz wyraz odpowiedzialności za dziecko i jego przyszłość.
Alimenty mogą więc przyjmować formę:
- pieniężną (np. przelewy bankowe),
- rzeczową (np. zakup odzieży, żywności, opłata za zajęcia),
- mieszaną,
- osobistych starań (opieka, pomoc w lekcjach, codzienne zajmowanie się dzieckiem).
Jaka wysokość alimentów na dziecko?
Wysokość alimentów na dziecko ustala się indywidualnie, biorąc pod uwagę:
1. usprawiedliwione potrzeby dziecka (wiek, stan zdrowia, rodzaj edukacji) oraz
2. możliwości zarobkowe i majątkowe rodzica zobowiązanego do alimentów.
Nie ma stałej kwoty ani z góry ustalonej kwoty ale zazwyczaj alimenty wynoszą od 800 do 1500 zł na dziecko, choć kwoty mogą być znacznie niższe lub wyższe w zależności od indywidualnych okoliczności. Inne są bowiem uzasadnione potrzeby dziecka w przedszkolu a inne dziecka na studiach, inne są koszty utrzymania dziecka, które mieszka w dużym mieście a inne dziecka, które mieszka na wsi. Ale też inne są możliwości rodzica, który jest prezesem dużej firmy a inne rodzica, który wykonuje niewykwalifikowaną pracę lub tej pracy nie wykonuje wcale.
W tym miejscu należy pamiętać, że możliwości zarobkowe i majątkowe rodzica określane są w sposób obiektywny to znaczy jeśli np. ojciec dziecka, który ma 40 lat i jest programistą IT twierdzi, że zarabia najniższe wynagrodzenie krajowe to obiektywnie należy uznać, że nie wykorzystuje on w pełni swoich możliwości zarobkowych i można założyć, że jest on w stanie ponosić koszty utrzymania i wychowania w większym stopniu niż wynikałoby to wprost z kwoty jego wynagrodzenia.
Potrzebujesz porady prawnika?
Opisz swoje pytanie i zostaw swoje dane kontaktowe, a nasz menedżer skontaktuje się z Tobą.
Czy rodzice (matka i ojciec) muszą w równym stopniu ponosić wydatki związane z utrzymaniem i wychowaniem dziecka?
Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego; w takim wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego.
Np. jeśli dziecko mieszka z jednym z rodziców i ten rodzic z całości albo w znacznym stopniu samodzielnie sprawuje opiekę nad dzieckiem i dba o jego wychowanie to wtedy te jego starania traktowane są jako jego wkład w utrzymanie dziecka przez co obowiązki finansowe takiego rodzica mogą zostać pomniejszone- wtedy większość wydatków finansowych powinien ponosić drugi rodzic. Także nie jest prawdą stwierdzenie, dość powszechne, że każdy rodzic musi płacić na dziecko taką sama kwotę pieniędzy.
W miejscu tym warto również wspomnieć, choć w pewnym uproszczeniu, że do płacenia alimentów zobowiązany jest ten rodzic, który nie sprawuje bezpośredniej i stałej opieki nad dzieckiem. Wtedy taki rodzic płaci alimenty na konto drugiego rodzica, gdzie oczywiście przeznaczeniem tych pieniędzy jest utrzymanie dziecka.
Czy można nie płacić alimentów?
Odpowiedź na to pytanie brzmi – nie. Obowiązek dostarczania środków utrzymania dziecku, które nie jest stanie samo się utrzymać ciąży na każdym rodzicu, niezależnie od tego czy i w jakiej wysokości uzyskuje dochody.
Można sobie wyobrazić sytuację kiedy dziecko posiada swój własny majątek, który przynosi dochód pozwalający na zaspokojenie wszystkich uzasadnionych potrzeb dziecka- wtedy jednak nie można mówić o powstaniu obowiązku alimentacyjnego.
Nie jest też podstawą do zwolnienia jednego z rodziców od płacenia alimentów na dziecko albo znacznego obniżenia alimentów sytuacja, w której drugi rodzic zarabia na tyle dużo, że jest w stanie samodzielnie utrzymać dziecko. Sytuacja każdego rodzica rozpatrywana jest oddzielnie- rodzic zarabiający mniej w dalszym ciągu jest zobowiązany do płacenia alimentów w takim stopniu jaki wynika z jego możliwości zarobkowych i uzasadnionych potrzeb dziecka.
W miejscu tym warto wspomnieć o przepisie z KRiO, który mówi, że można uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego, jeśli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Jednakże w absolutnie skrajnych przypadkach można stwierdzić, że obowiązek alimentacyjny rodzica względem dziecka jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Częściej ten zapis stosowany jest przy alimentach dla dalszej rodziny (np. dziadków czy rodzeństwa).
Do jakiego wieku dziecku przysługują alimenty? Alimenty na dorosłe dziecko po 18 roku życia
Obowiązek alimentacyjny rodzica wobec dziecka powstaje w sytuacji kiedy dziecko nie jest w stanie samo się utrzymać. Innymi słowy- alimenty na rzecz dziecka przysługują do momentu usamodzielnienia się dziecka a nie do określonego wieku. Co do zasady można tu wziąć pod uwagę wiek 18 lat czyli wiek tzw. pełnoletności kiedy w świetle prawa człowiek osiąga pełną zdolność do czynności prawnych, natomiast obowiązek płacenia alimentów na pełnoletnie dziecko może trwać dłużej i zazwyczaj trwa dłużej, szczególnie jeśli dziecko kontynuuje naukę. Innymi słowy- przyjmuje się, że obowiązek alimentacyjny trwa do czasu ukończenia przez dziecko edukacji, w tym studiów wyższych. Dlatego innym, choć ciągle umownym, wiekiem granicznym jest wiek 25 lat. Wtedy bowiem co do zasady dziecko kończy studia co w teorii oznacza, że może podjąć pełnoetatową pracę i samodzielnie się utrzymywać.
W praktyce zdarzają się przypadki kiedy np. studia dziecka przedłużają się (ponieważ dziecko np. nie zaliczyło roku lub zmieniło studia przez co czas studiowania wydłużył się). Wtedy powstaje sytuacja kiedy dziecko kończy 25 lat ale wciąż studiuje, czasem do zakończenia studiów zostało jeszcze kilka lat. To jak długo będzie trwać w takich sytuacjach obowiązek alimentacyjny rodziców zależy od indywidualnej oceny każdego przypadku.
Warto tutaj wspomnieć z art. 133 § 3 k.r.o., który mówi, że rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.
W praktyce może to być np. sytuacja:
– jeżeli dziecko podejmuje studia jedynie dla pozoru tzn. Kiedy podjęte studia w założeniu dziecka mają być pretekstem do żądania łożenia na ich utrzymanie gdzie równocześnie dziecko nie wywiązuje się w skrajnym stopniu z obowiązków nauki.
– dziecko w ogóle nie podejmuje dalszej nauki po zakończeniu obowiązkowej szkoły średniej i jednocześnie nie podejmuje żadnych starań w celu podjęcia pracy. W takim przypadku rodzice mogę wnosić o uchylenie ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego powołując się właśnie na zachowanie dziecka a konkretnie na fakt, że nie ma racjonalnych przeszkód aby osoba pełnoletnia, która zakończyła edukację samodzielnie dbała o swoje utrzymanie.
Jak można ustanowić alimenty na dziecko? Gdzie złozyć pozew o alimenty?
Są dwa sposoby na ustanowienie alimentów na dziecko:
- Sposób polubowny gdy rodzice w zgodny sposób ustalają, które z nich i w jaki sposób przyczyniać się będzie do utrzymania i wychowania dziecka. Takie porozumienie obojga rodziców może przyjąć postać porozumienia rodzicielskiego zatwierdzonego przez sąd- wtedy taka ugoda na moc wyroku sądowego.
- Sposób sądowy– gdy jeden z rodziców uchyla się od dobrowolnego uczestnictwa w kosztach utrzymania i wychowania dziecka. Wtedy rodzic działający w imieniu dziecka może złożyć pozew o alimenty do sądu, pozywając drugiego rodzica. Po przeprowadzeniu postępowania sądowego sąd wydaje wyrok określający kwotę alimentów.
Pozew o alimenty należy złożyć do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania pozwanego rodzica lub miejsca zamieszkania osoby uprawnionej do alimentów (np. dziecka). Sąd rejonowy jest sądem pierwszej instancji rozpoznającym sprawy o alimenty. Można wytoczyć powództwo również w sądzie właściwym dla miejsca zamieszkania dziecka.
Jeśli sprawa o alimenty jest rozpatrywana przy okazji rozwodu, wówczas alimenty rozstrzyga sąd okręgowy (sąd właściwy dla sprawy rozwodowej). W innych sytuacjach alimenty rozstrzyga sąd rejonowy.
Jak zakończyć obowiązek płacenie alimentów na dziecko?
Wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego może nastąpić tylko na mocy formalnej decyzji sądowej – wyroku. Rodzic, który chce przestać płacić alimenty, musi złożyć pozew do sądu o uchylenie obowiązku alimentacyjnego wobec pełnoletniego dziecka, przedstawiając odpowiednie argumenty. Taki rodzic powinien wykazać, że dziecko jest już w stanie utrzymać się samodzielnie.
Konsekwencje niepłacenia alimentów
To zagadnienie można podzielić na dwie części:
Sankcje dla rodzica, który nie płaci alimentów:
Podstawową konsekwencją niepłacenia zasądzonych przez sąd alimentów jest egzekucja komornicza, która obejmuje zajęcie np. majątku, pensji i konta bankowego.
Konsekwencji jest jednak znacznie więcej. Warto wspomnieć, że przeciwko osobie, która uporczywie uchyla się od obowiązku alimentacyjnego można zastosować sankcję zarówno karne jak i administracyjne.
W ramach sankcji karnych można zasądzić wobec osoby uchylającej się od obowiązku alimentacyjnego grzywnę, karę ograniczenia wolności albo nawet karę pozbawienia wolności do roku.
W ramach sankcji administracyjnych osoba uchylająca się od alimentów może np. stracić prawo jazdy albo zostać umieszczona w Krajowym Rejestrze Zadłużonych
Dodatkowo osoba taka można stracić prawa rodzicielskie.
Fundusz alimentacyjny czyli uprawnienie dla dzieci, które nie otrzymują alimentów od rodzica
Fundusz Alimentacyjny to system wsparcia dla osób uprawnionych do alimentów, gdy nie można ich wyegzekwować od dłużnika, np. z powodu bezskuteczności egzekucji komorniczej. Świadczenia z funduszu mają charakter zaliczkowy – są wypłacane z budżetu państwa, a następnie państwo ściąga te kwoty od dłużnika alimentacyjnego. Aby otrzymać wsparcie, należy spełnić określone kryterium dochodowe i udowodnić bezskuteczną egzekucję przez ostatnie dwa miesiące. W imieniu dziecka, które nie otrzymuje alimentów działa rodzic (ten, pod którego opieką dziecko się znajduje). Wniosek wraz z załącznikami należy złożyć do właściwego organu (wójta, burmistrza lub prezydenta miasta).
W czym może pomoc Kancelaria prawno-rachunkowa SIIAMI:
Kancelaria prawno-rachunkowa SIIAMI może pomóc w sprawach prawa rodzinnego w wielu praktycznych aspektach:
- Doradztwo prawne – wyjaśnienie obowiązku alimentacyjnego rodziców wobec dziecka do 18 roku życia oraz dorosłego dziecka zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
- Analiza sytuacji – określenie, jakie są usprawiedliwione potrzeby dziecka oraz jakie są obiektywne możliwości zarobkowe rodzica zobowiązanego do alimentów.
- Napisanie pozwu o alimenty – sporządzenie profesjonalnego pisma procesowego do sądu przeciwko rodzicowi, który nie łoży na utrzymanie dziecka.
- Reprezentacja przed sądem – udział w postępowaniach dotyczących ustalenia wysokości alimentów albo uchylenia obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka.
- Negocjacje i ugody – wsparcie w zawarciu polubownego porozumienia rodzicielskiego zatwierdzonego przez sąd, co pozwala uniknąć długich procesów w sprawie o alimenty.
- Egzekucja alimentów – pomoc w skierowaniu sprawy do komornika i dochodzeniu zasądzonych alimentów, gdy rodzic uchyla się od płacenia.
