Wspólność majątkowa a rozdzielność majątkowa – co muszą wiedzieć małżonkowie o ustroju majątkowym?
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania tej wspólności przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Zgodnie z art. 31 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, jest to ich wspólny majątek.
Co to oznacza w praktyce? Że wszelkie mienie nabyte przez małżonków w trakcie trwania małżeństwa jest ich wspólną własnością. Co do zasady, udziały w majątku wspólnym obojga małżonków są równe. Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, aby sąd dokonał nierównego podziału majątku, czyli ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym. Dodatkowo małżonek może wnosić o zwrot nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty drugiego z małżonków. Oczywiście przepisy prawa obowiązującego w Polsce przewidują, że pewne przedmioty mimo trwania wspólności majątkowej będą osobistym majątkiem każdego z małżonków, np. przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, chyba że darczyńca postanowi inaczej.
Jak ustanowić rozdzielność majątkową? Od kiedy możliwy jest podział majątku małżonków?
Małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego (potocznie zwaną intercyzą) ustanowić rozdzielność majątkową. Taka umowa może zostać zawarta nawet przed zawarciem związku małżeńskiego.
Natomiast w trakcie trwania małżeństwa, jeżeli małżonkowie nie są zgodni co do ustanowienia rozdzielności majątkowej, to każdy z małżonków z ważnych powodów może żądać ustanowienia rozdzielności majątkowej przez sąd. W tym celu należy sporządzić pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej i złożyć go w sądzie rejonowym.
Co do zasady rozdzielność majątkowa nie może zostać ustanowiona z datą wcześniejszą niż dzień złożenia pozwu o ustanowienie rozdzielności majątkowej, ale w wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, np. w sytuacji gdy podczas długotrwałego postępowania rozwodowego jeden z małżonków zaciąga pożyczki, kredyty, albo popada w nałóg, jakim jest hazard, a drugi z małżonków obawia się, że majątek wspólny zostanie roztrwoniony przez pierwszego z małżonków lub zajęty ze względu na zobowiązania wobec wierzycieli.
Natomiast z mocy samego prawa rozdzielność majątkowa powstaje z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Podział majątku wspólnego może nastąpić dopiero w tym momencie, a także możliwe jest rozpoczęcie postępowania o podział majątku wspólnego. Cała sprawa o podział majątku może być przeprowadzona przez strony samodzielnie (zawarcie ugody – jeśli strony są zgodne) lub w sądzie, kiedy to każdy z byłych małżonków może złożyć odpowiedni wniosek o podział majątku.
Sposoby podziału majątku wspólnego małżonków: podział fizyczny, przyznanie majątku jednej stronie z obowiązkiem spłaty drugiej lub sprzedaż majątku i podział środków
Majątek stron może zostać podzielony w następujący sposób:
- podział fizyczny rzeczy, tzw. podział w naturze,
- przyznanie majątku jednej stronie z obowiązkiem spłaty drugiej (wysokość spłaty zależy od ustalonej wartości majątku),
- sprzedaż majątku i podział środków – rozwiązanie to znajduje zastosowanie przy podziale majątku wspólnego, gdy inne metody są niemożliwe.
W wyniku podziału majątku najczęściej po prostu następuje przeniesienie własności poszczególnych składników z majątku wspólnego na majątek osobisty każdego z byłych małżonków.
Co wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków, a co zalicza się do majątku osobistego?
Do majątku wspólnego należy zaliczyć w szczególności:
- dochody z pracy i innych działalności zarobkowych,
- dochody z majątku wspólnego i osobistego,
- środki zgromadzone na kontach (np. rachunki bankowe),
- rzeczy ruchome i nieruchomości nabyte wspólnie.
Natomiast należą do majątku osobistego (nie podlegają podziałowi) następujące rzeczy i prawa, w szczególności:
- rzeczy nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej,
- przedmioty nabyte przez dziedziczenie i darowizny (jeśli nie zaznaczono inaczej),
- przedmioty osobiste (np. odzież, pamiątki),
- prawa autorskie (osobiste).
W postępowaniu sądowym to sąd ustala skład wspólnego majątku w chwili ustania wspólności majątkowej.
Podział majątku po rozwodzie i przed rozwodem
Aby podzielić majątek przed rozwodem, należy sporządzić umowę majątkową małżeńską (tzw. intercyzę) w formie aktu notarialnego.
Taka umowa może zostać również zawarta w dowolnym momencie trwania małżeństwa. Od momentu podpisania intercyzy ustaje wspólność majątkowa.
Zazwyczaj podział majątku byłych małżonków jest dokonywany po przeprowadzeniu odrębnego postępowania. Podział majątku w trakcie postępowania rozwodowego jest możliwy, ale tylko jeżeli nie przedłuży to znacząco postępowania.
Byli małżonkowie mogą zawrzeć umowę lub ugodę w zakresie podziału majątku wspólnego, bez przeprowadzania odrębnego postępowania sądowego. Co pozwoli zaoszczędzi im przede wszystkim czas, jak i pieniądze.
Profesjonalna pomoc prawna przy podziale majątku
Podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej jest procesem złożonym, a jego wynik ma kluczowe znaczenie dla przyszłości finansowej każdego z małżonków. Niezależnie od tego, czy planują Państwo podział majątku bez rozwodu, czy też jest to podział majątku wspólnego po rozwodzie, każda sprawa o podział majątku wspólnego wymaga starannego przygotowania i znajomości przepisów prawa.
Często pojawiają się skomplikowane kwestie, takie jak ustalenie nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym, zwłaszcza gdy na wniosek jednego z małżonków sąd ma rozstrzygnąć o tym, jaka część majątku przypadnie stronom, czy dokonanie spłat. Problematyczne bywa też prawidłowe rozliczenie nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny, czy precyzyjne określenie, co dokładnie wchodzi w skład majątku wspólnego. Szczególnie skomplikowany może być także podział nieruchomości, gdy w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość, a podział fizyczny nie jest możliwy.
Jak może pomoc Kancelaria prawno-rachunkowa SIIAMI?
Aby sprawnie dokonać podziału majątku i skutecznie zabezpieczyć swoje interesy, warto skorzystać ze wsparcia doświadczonego prawnika. Nasza kancelaria oferuje kompleksową pomoc na każdym etapie postępowania.
Pomożemy Państwu:
- Przygotować profesjonalny pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej (nawet z datą wsteczną), wniosek o podział majątku wspólnego i inne niezbędne pisma procesowe oraz przedsądowe.
- Precyzyjnie ustalić, jakie składniki majątku tworzą wspólny majątek małżonków i jaka jest aktualna wartość majątku.
- Reprezentować Państwa interesy w trakcie przedsądowego oraz sądowego podziału majątku wspólnego, w tym w sprawach o ustalenie nierównych udziałów w majątku.
- Wynegocjować korzystne warunki umownego podziału majątku i sporządzić projekt dokumentu, jakim jest umowa o podział majątku wspólnego, jeśli oboje małżonków dąży do polubownego rozwiązania.
Nie zostawiaj tak ważnej kwestii przypadkowi. Celem jest sprawiedliwy wynik podziału majątku, w którym Państwa udziały w majątku wspólnym zostaną należycie zabezpieczone, a cały proces przebiegnie możliwie jak najsprawniej.
